Fransız filozof Denis Diderot'un eserlerinin çoğu Türkçe'de yayınlanmıştı, "Felsefe Konuşmaları", "Aktörlük Hakkında Aykırı Düşünceler", "Ansiklopedi", "Kaderci Jacques ve Efendisi", "Rameau'nun Yeğeni" gibi kitapları Türkçe'ye çeşitli defalar çevrilmişti.
Diderot, 18. Yüzyıl'ın "aydınlanma" akımları içinde yaşamış, Fransız "aydınlanma"sına, hazırladığı "Ansiklopedi" eseriyle liderlik yapmıştı. Diderot, Voltaire'ın, Rousseau'nun, D'alembert'in, D'holbach'ın dostluklarını kazanmıştı, bu dostluklarının ürünlerini "Ansiklopedi"de yayınladı.
1789 Fransız İhtilâli'nin entelektüel önkoşullarının hazırlanmasında, Diderot'un çabaları çok önemliydi.
Diderot, "materyalist felsefe"nin -Engels'e göre- doruklarını yaratmış bir filozof idi. neredeyse "diyalektik materyalist" bir görüşe varmıştı Diderot, "Felsefe Konuşmaları" kitabında. Diderot, "madde ve ruh" tartışmasını, hem "felsefe konuşmaları" ile felsefede, hem de bilim maddeleri ile "Ansiklopedi"de yapmış, tartışmaktan, bu alanda "filozofça düşünceler" üretmekten sakınmamıştı. Rus Çariçesi 2. Katerina da, Diderot'a hayranlık duyuyordu, Diderot'u Moskova'ya dâvet etmiş, Diderot da 2. Katerina'nın dâvetini kırmamış, bir ay kadar Moskova'da konuk olmuştu. Diderot'un felsefe alanındaki cesâreti ve gücü, sonradan dünyanın her yerinde hayranlıklar yaratmıştı. Osmanlı İmparatorluğu da Diderot'dan etkilenmiş, bazı eserleri Osmanlı Türkçesi'ne çevrilmişti. 1789 Fransız İhtilâli'ne esin kaynağı olmuş filozoflardan biri olarak Diderot, Osmanlı aydınları arasında da yankılanmıştı. Diderot, bilim çevrelerini de, kuşkusuz, etkilemişti.
Denis Diderot'un tiyatro hakkında yazdıkları da, dünya tiyatrosunu etkilemişti, bir çok ülkenin dilinde yayınlanan "Aktörlük Hakkında Aykırı Düşünceler", Türkiye'nin tiyatro tarihinde de esin kaynağı olmuş bir eserdi.
Diderot'un roman sanatına yaptığı katkılar da unutulmazdır, hâlâ bir çok edebî akımı etkileyen eserlerdir.
Denis Diderot, "madde"nin "ruh"u belirlediği "tez"i ile, "madde" üzerinde bilim metodları ile araştırmalar yapmayı önermişti, bu açıdan Diderot'un "materyalizm"i "bilimci materyalizm" idi. bilim deyince de, "diyalektik" metodun değeri ve tarihi ortaya çıkıyordu, Diderot, metodolojik olarak, "diyalektik" metodun "materyalizm" ile tam bir "sentez"ini yapmaktan kaçınmış, ama, böyle bir "sentez"e çok yaklaştığını belli etmişti. belki bunun bir nedeni, "felsefe tarihi" bilinciydi, Diderot, felsefe ile doğa bilimleri arasındaki farkları tümüyle ihmal etmek istememişti, felsefe, bilim metodlarından yararlanmalıydı, bilim de felsefeden yararlanmalıydı, ama, mutlak bir felsefe-bilim birliğini önermedi, bu, hem felsefenin hem de bilimin gelişmesi açısından doğaldı. Diderot, "mekanik" bilimi ile ilgiliydi, ama, felsefî metod açısından "mekanizm"i eleştirmişti. bunda da, felsefe ve bilim arasında, tarihten kaynaklanan farkları koruma eğilimi vardı.
SİNAN ÖNER
Diderot, 18. Yüzyıl'ın "aydınlanma" akımları içinde yaşamış, Fransız "aydınlanma"sına, hazırladığı "Ansiklopedi" eseriyle liderlik yapmıştı. Diderot, Voltaire'ın, Rousseau'nun, D'alembert'in, D'holbach'ın dostluklarını kazanmıştı, bu dostluklarının ürünlerini "Ansiklopedi"de yayınladı.
1789 Fransız İhtilâli'nin entelektüel önkoşullarının hazırlanmasında, Diderot'un çabaları çok önemliydi.
Diderot, "materyalist felsefe"nin -Engels'e göre- doruklarını yaratmış bir filozof idi. neredeyse "diyalektik materyalist" bir görüşe varmıştı Diderot, "Felsefe Konuşmaları" kitabında. Diderot, "madde ve ruh" tartışmasını, hem "felsefe konuşmaları" ile felsefede, hem de bilim maddeleri ile "Ansiklopedi"de yapmış, tartışmaktan, bu alanda "filozofça düşünceler" üretmekten sakınmamıştı. Rus Çariçesi 2. Katerina da, Diderot'a hayranlık duyuyordu, Diderot'u Moskova'ya dâvet etmiş, Diderot da 2. Katerina'nın dâvetini kırmamış, bir ay kadar Moskova'da konuk olmuştu. Diderot'un felsefe alanındaki cesâreti ve gücü, sonradan dünyanın her yerinde hayranlıklar yaratmıştı. Osmanlı İmparatorluğu da Diderot'dan etkilenmiş, bazı eserleri Osmanlı Türkçesi'ne çevrilmişti. 1789 Fransız İhtilâli'ne esin kaynağı olmuş filozoflardan biri olarak Diderot, Osmanlı aydınları arasında da yankılanmıştı. Diderot, bilim çevrelerini de, kuşkusuz, etkilemişti.
Denis Diderot'un tiyatro hakkında yazdıkları da, dünya tiyatrosunu etkilemişti, bir çok ülkenin dilinde yayınlanan "Aktörlük Hakkında Aykırı Düşünceler", Türkiye'nin tiyatro tarihinde de esin kaynağı olmuş bir eserdi.
Diderot'un roman sanatına yaptığı katkılar da unutulmazdır, hâlâ bir çok edebî akımı etkileyen eserlerdir.
Denis Diderot, "madde"nin "ruh"u belirlediği "tez"i ile, "madde" üzerinde bilim metodları ile araştırmalar yapmayı önermişti, bu açıdan Diderot'un "materyalizm"i "bilimci materyalizm" idi. bilim deyince de, "diyalektik" metodun değeri ve tarihi ortaya çıkıyordu, Diderot, metodolojik olarak, "diyalektik" metodun "materyalizm" ile tam bir "sentez"ini yapmaktan kaçınmış, ama, böyle bir "sentez"e çok yaklaştığını belli etmişti. belki bunun bir nedeni, "felsefe tarihi" bilinciydi, Diderot, felsefe ile doğa bilimleri arasındaki farkları tümüyle ihmal etmek istememişti, felsefe, bilim metodlarından yararlanmalıydı, bilim de felsefeden yararlanmalıydı, ama, mutlak bir felsefe-bilim birliğini önermedi, bu, hem felsefenin hem de bilimin gelişmesi açısından doğaldı. Diderot, "mekanik" bilimi ile ilgiliydi, ama, felsefî metod açısından "mekanizm"i eleştirmişti. bunda da, felsefe ve bilim arasında, tarihten kaynaklanan farkları koruma eğilimi vardı.
SİNAN ÖNER
No comments:
Post a Comment